Deel 1. Over de A van Autonomie.

Het moet van binnen komen…

Hij moet het wel zelf willen…

Als zij niet intrinsiek gemotiveerd is, gaat zij het toch niet doen…

Zo maar een paar uitspraken die ik regelmatig hoor van consulenten of leidinggevenden. Het idee leeft dat motivatie iets magisch is. Iets dat er wel of niet is, waar je van afhankelijk bent en waar je weinig invloed op hebt. Best lastig als je in het sociaal domein werkt en een van je taken is om mensen te motiveren en activeren. Want hoe doe je dat dan?

Twee onderzoekers, Deci en Ryan hebben een heel praktische theorie ontwikkeld. Zij beschreven dat mensen pas sterk gemotiveerd zijn en kunnen groeien als aan drie psychologische basisbehoeften is voldaan. De drie basisbehoeften die alle mensen, ongeacht achtergrond of cultuur, gemeen hebben. Je kunt dus de motivatie van de ander versterken als je je hier bewust op richt. Ik beschrijf ze hieronder en laten daarna zien hoe dat er praktisch uitziet in een gesprek.

A: Autonomie: Invloed hebben op het eigen leven en keuzevrijheid ervaren.

B: Betrokkenheid of verbinding: Erbij horen, ergens onderdeel van zijn.

C: Competentie: Het vertrouwen in eigen kunnen hebben, zelfvertrouwen hebben.

Autonomie is de behoefte van ieder mens om eigen keuzes te maken en invloed te hebben op hoe en wat en waarom iets je doet. Als je cliënten begeleidt naar een beter leven is het belangrijk dat zij hun eigen doelen kunnen bepalen en zelf invulling kunnen geven aan het hoe. Dit kan je doen door regelmatig te benadrukken dat iemand keuzes heeft. Geen adviezen geven maar nieuwsgierig zijn en doorvragen. De wetten en kaders geven verplichtingen, en maakt dat mensen dingen moeten. Het woord ¨Moeten¨ geeft bij veel mensen een anti-reactie. De autonomie is dan in het geding. En daardoor neemt de motivatie af en komt er weerstand omhoog. Hoe verbind je de behoefte aan autonomie met de kaders? Het helpt als je bij de invulling bij veel van deze eisen iemand zelf laat kiezen hoe hij dat invult.

Voorbeelden van Autonomie in gesprekken:

• Het geven van keuzes: Wat wilt u in dit gesprek in ieder geval bespreken?
• Samen de gespreksonderwerpen bepalen: Dit zijn de onderwerpen op de agenda die ik wil bespreken. En dit de onderwerpen die u wilt bespreken. Waar wilt u mee beginnen?
• Vraag toestemming voor je met een onderwerp begint: Vindt u het goed als we….?
• Benadruk de keuzevrijheid: U bepaalt zelf of deze oplossing bij u past of niet.

In onze trainingen Motiverende gespreksvoering en stress-sensitieve gespreksvoering leer je deze principes vertalen naar jouw gesprekken. Zodat het voor jou voortaan ook een A,B,C´tje is om je cliënt te motiveren!

Neem voor maatwerktrainingen hier contact op met Joyce Bakker.

Bron: Deci, E.L. Ryan, R. M. ( 2018) Self-detemination Theory.

Voordat we kennis hadden over het effect van schaarste was de aanname in het sociaal domein: ¨Als je arm bent dan kan je iets niet. En dan heb je dus iets te leren.¨

De kennis van de invloed van schaarste laat zien dat het niet een gebrek aan vaardigheden is maar dat het ligt aan de omstandigheden: Mensen kunnen het vaak wel, maar nu even niet doordat acute problemen voorrang eisen. We zien dan ook vaak dat armoede nog gezien wordt als een menselijk tekort, in plaats van gebrek aan geld. Veel hulpverleners denken dat cliënten dan met geld om moet leren gaan. En dus moeten mensen met schulden verplicht op een cursus Omgaan met geld waarin geleerd wordt om de administratie op orde te brengen en te bezuinigen. Of iemand die een uitkering aanvraagt moet verplicht naar Leren solliciteren, ongeacht of hij wel of niet deze vaardigheden heeft.

Nu kan zo’n cursus best bijdragen. Maar een belangrijke voorwaarde voor een cursus die positief werkt is minder stress; er is voldoende bandbreedte nodig om te kunnen leren. Rust en ruimte in het hoofd dus. En daarvoor moeten eerst de grootste problemen zijn opgelost. Alleen op cursus sturen zorgt vooral voor extra stress en levert vragen op als:

´Hoe moet je ernaartoe? Het kost weer € 5,60 voor de bus.´

´Wat moeten de kinderen in die tijd? Daar is geen kinderopvang voor. ´

´Wat moet ik nou in dit groepje terwijl mijn gedachten alleen maar bezig zijn met piekeren
over de rekeningen van deze maand.´

Als er voor een cursus gekozen wordt, moet de cliënt daaraantoe zijn en de voorwaarden, zoals geld voor het openbaar vervoer en oppas voor de kinderen moeten geregeld zijn. Pas dan kan het ook pas werkelijk wat opleveren. Is dat niet zo, dan kan de cursus de vicieuze cirkel versterken in plaats van oplossen.

Dit is een van de principes van de stress-sensitieve aanpak waar je je cliënten verder mee helpt.

Wil je ook leren hoe jij je gesprekken effectiever voert? Klik hier voor een training of neem hier contact op met Joyce Bakker. En leer hoe stress inwerkt op het brein en doorwerkt in het gedrag en de keuzes van mensen. Krijg beter contact met je cliënt en boek meer voorgang in je gesprekken.

In iedere gemeente zijn mensen die dreigen buiten de boot te vallen. Gemeenteambtenaren, vrijwilligers, sociaal werkers en andere professionals in het publiek en sociaal domein doen hun best mensen verder te helpen.

Goede stress-sensitieve gesprekken en coaching helpen mensen aantoonbaar verder. De cliënt wordt sterker, krijgt weer overzicht over zijn leven en kan stap voor stap zijn problemen aanpakken en zijn leven weer op de rit brengen. Met meer motivatie en met meer zelfvertrouwen.

Voor de professional levert de stress-sensitieve aanpak meer voldoening en werkplezier op. De organisatie merkt dat er minder uitval is, er minder no-shows zijn, dat trajecten korter duren en vaker duurzaam effect hebben. En de gemeente of andere organisatie die het werk financiert stelt vast dat er met beschikbaar gestelde middelen meer bereikt wordt. De stress-sensitieve aanpak levert meer resultaat op.

De stress-sensitieve gespreksvoering bestaat uit 3 fases:

FASE 1

De eerste noodzakelijke taak van de hulpverlening is om de grootste zorgen weg te nemen. Denk aan voorkomen dat een huisuitzetting doorgaat, een uitkering aanvragen, zorgen dat iemand gas en licht houdt, de deurwaarders on hold zetten en een veilige thuissituatie creëren. Eventueel toegang tot de voedselbank regelen en zorgen dat er ontbijt is voor de kinderen. Dat geeft rust. Rust en ademruimte om verder te kijken. Dit noemen we stabiliseren.

FASE 2

Als die ergste acute nood is opgelost, is het belangrijk de stress verder te verlagen. Door heldere brieven te sturen en te helpen met de ingewikkelde post van andere instanties. De gevolgen van de stress normaliseren en de schaamte verminderen. Dit noemen we verstevigen.

FASE 3

Pas dan is er ruimte om je cliënt te ondersteunen om zijn denk en doe vermogen te vergroten: leren omgaan met het korte lontje, plannen en organiseren, naar de toekomst kijken zodat hij zijn leven weer op de rit kan brengen. Dit noemen we Opbouwen.

Deze drie fasen zijn volgordelijk, maar de grenzen zijn niet glashelder. En in het echte leven loopt het door elkaar. Er kan altijd een aanleiding zijn om weer terug te grijpen op het Fundament. Dan ga je de samenwerking versterken, de relatie verstevigen en/of Stabiliseren, waarin je een noodsituatie oplost.

Wil je ook leren hoe jij de kennis over stress-sensitieve aanpak integreert en je gesprekken effectiever voert? Klik hier voor een training of neem hier contact op met Joyce Bakker. En leer hoe stress inwerkt op het brein en doorwerkt in het gedrag en de keuzes van mensen. Krijg beter contact met je cliënt en boek meer voorgang in je gesprekken.

Volg deze 6 stappen en merk hoe Motiverende gespreksvoering Stresssensitief werken versterkt.

In het sociaal domein sluit je natuurlijk aan bij je cliënt en zijn motivatie.
En tegelijkertijd werk je binnen kaders; wettelijke of beleidskaders. Want soms heb je gewoon volgende week die papieren nodig, anders is de termijn verstreken of krijgt de klant een boete. En dat is een lastige combinatie. Want hoe combineer je die twee nou? Hoe ben je én motiverend én duidelijk over de kaders in het sociaal domein?

Volg deze 6 stappen eens:
Dit zijn de 6 stappen van Motiverend advies en informatie geven;

Stap 1: Mag ik u wat vertellen over de gevolgen als de aangifte volgende week niet gedaan is?

Stap 2: Wacht op toestemming

Stap 3: Vraag; Wat weet u al over de deadline van de belastingdienst? zonodig: vul aan of corrigeer.

Stap 4: Leg de termijn en de gevolgen van overschrijding kort en bondig uit.

Stap 5: Vraag wat het met je client doet en reflecteer daarop: “De belastingdienst maakt zelf ook enorme fouten en ze verwachten wel dat wij alles op tijd inleveren”

Stap 6: Vraag wat je client nodig heeft om het voor elkaar te krijgen. Voorbeeldvragen: Hoe gaat u dit aanpakken? Is het haalbaar? Wie of wat kan helpen?

De conclusie: Stop dus met waarschuwen voor boetes, dat maakt dat je tegenover elkaar komt te staan. En waarschuwen heeft meestal een averechts effect en vermindert de motivatie. Met deze 6 stappen blijf je én in gesprek en je bent duidelijk over de kaders: veel prettiger.

Wil je hier meer over weten? Klik hier of neem hier contact op met Joyce Bakker.

Wat levert deze aanpak jou op? Laat het ons weten.

De belangrijkste tip om te zorgen dat je gesprekspartner in actie komt.

Ken je dat? Je bent in gesprek met een cliënt en je hebt het gevoel dat jij het hardste aan het werk bent… Je merkt dat je steeds harder gaat werken in het gesprek, je bent aan het trekken en het lijkt soms wel op sleuren aan de ander. Je voelt dat je weinig bereikt op deze manier. Je cliënten komen niet in beweging, blijven passief, stilletjes en volgzaam.

Als je je hier bewust van bent, heb je al veel gewonnen. Het helpt om dan van binnen even stil te staan ( dat kan gewoon tijdens het gesprek) en jezelf de volgende vragen te stellen:

1. Wie van ons leunt het meest naar voren?
2. Wie van ons straalt de meeste energie uit?
3. Wie van ons is het meeste aan het woord?

Is je antwoord drie keer IK?

Dan is het tijd om het om te draaien en te zorgen dat je cliënt meer in de actiestand komt. Een eenvoudige manier om dit te bereiken is om zelf letterlijk iets achter over te leunen, iets naar achter te gaan. Jij gaat úit de actiestand. Een tip is om met je rug tegen de leuning te gaan zitten.

Je zult merken dat de ander als vanzelf wat naar voren komt. Hij krijgt meer ruimte in het gesprek en wordt uitgenodigd om zich actiever op te stellen. En dat vergroot weer zijn intrinsieke motivatie. Hij komt ín de actiestand. Zo eenvoudig kan het soms zijn.

Wil je dit ook leren toepassen in je gesprekken en jouw cliënt meer áán zetten? Dan past de training Motiverende gespreksvoering goed bij je. Klik hier voor meer informatie.

Of neem hier contact op met Joyce Bakker voor een advies gesprek over maatwerk trainingen.